Μια πραγματικά εξαιρετική δουλειά έφερε σε πέρας η «Διεπιστημονική Ομάδα Ναυτικής Αρχαιολογίας Ξυλοκάστρου», υπό την επιστημονική υποστήριξη της Αρχαιολόγου, Διδάκτορος του Πανεπιστημίου Πατρών, κας Δήμητρας Καμαρινού, μετά από 20ετούς διάρκειας έρευνες, μελέτες και κατασκευαστικές εργασίες.
Η Ομάδα κατάφερε, μελετώντας προσεκτικά τα κείμενα της Οδύσσειας του Ομήρου για τα ταξίδια του Οδυσσέα, τα Αρχαία ναυάγια μυκηναϊκών πλοίων στη Μεσόγειο και τις παραστάσεις των μυκηναϊκών αγγείων όπου αποτυπώνονταν οι μορφές των πλοίων που χρησιμοποιούσαν οι Μυκηναίοι, να κατασκευάσει – σε αναλογία 1 προς 1 – το τμήμα ενός εικοσάκοπου μυκηναϊκού πολεμικού πλοίου, που ονομάζεται εικοσόρος.
Το ανακατασκευασμένο τμήμα αυτού του μυκηναϊκού πλοίου, που είναι το θαυμαστό αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας, θα παρουσιαστεί στο κοινό στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, στο πλαίσιο της εκδήλωσης «ΝΗΕΣ ΠΟΝΤΟΠΟΡΟΙ: Κτίζοντας τον Μύθο», που έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί το Σάββατο 19 Οκτωβρίου στις 11:00 το πρωί.
Στην ίδια εκδήλωση θα παρουσιαστούν ανακατασκευασμένα εργαλεία ναυπηγικής και θα δοθεί η ευκαιρία στους επισκέπτες να ανακαλύψουν τις τεχνικές και τα μυστικά των Μυκηναίων καραβομαραγκών. Η εκδήλωση θα προσφέρει και μια μοναδική ματιά στη ναυπηγική τέχνη του Οδυσσέα, καθώς θα παρουσιαστούν οι τεχνικές και τα στάδια κατασκευής των πλοίων της εποχής, μέσα από την Αρχαία τεχνογνωσία που αποκαλύπτεται στα ομηρικά έπη, ειδικά στο χωρίο της κατασκευής της «σχεδίας» του Οδυσσέα.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, θα γίνει και η επίσημη παρουσίαση της 2ης έκδοσης του βιβλίου «ΝΗΕΣ ΠΟΝΤΟΠΟΡΟΙ: Ομηρικά πλοία, δεινοί πλόες και Ναυτική Αρχαιολογία» (Πρόλογος Καθηγητού Θεοδόση Τάσιου), εκδ. Πεδίο, από την κα Δήμητρα Καμαρινού.
Πρόκειται για μια συναρπαστική μελέτη που αποκαλύπτει τον ρόλο των πλοίων και τη σημασία των θαλάσσιων ταξιδιών στη Μεσόγειο την Εποχή του Χαλκού, την αλληλεπίδραση των πολιτισμών και τις μυθολογικές και ιστορικές διαστάσεις της αρχαίας ναυπηγικής. Η έρευνα, που έχει βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών και τεκμηριώνει τις επιλογές που έγιναν για την ανακατασκευή του τμήματος της εικοσόρου, προσφέρει μια βαθιά ματιά στην πολιτιστική κληρονομιά των Μυκηναίων και στις ρίζες της Ναυτικής Ιστορίας μας.
Η εκδήλωση πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία του κ. Νίκου Βαφειά και τη στήριξη του Δήμου Ξυλοκάστρου.
Μιλώντας κατ΄αποκλειστικότητα στην hmerisiakorinthou.gr η Αρχαιολόγος κα Δήμητρα Καμαρινού ανέφερε αναλυτικά τα εξής:
«Είμαστε μια διεπιστημονική ομάδα με Αρχαιολόγους, ναυπηγούς, ιστιοπλόους κ.λπ.. Ξεκινήσαμε πριν από 20 χρόνια στο Ξυλόκαστρο με στόχο να μελετήσουμε τα μυκηναϊκά πλοία και τα ομηρικά πλοία. Στηριχτήκαμε, λοιπόν, σε όλες αυτές τις πληροφορίες που δίνει η Οδύσσεια για τα πλοία. Μελετήσαμε τα ναυάγια της Μεσογείου που έχουν ελληνική προέλευση και καταλήξαμε στις ναυπηγικές τεχνικές. Και από τις αγγειογραφίες είδαμε τη μορφή των πλοίων. Και πρόσφατα κατασκευάσαμε ένα τμήμα μιας μυκηναϊκής εικοσόρου, δηλαδή είναι αυτά τα εικοσάκοπα πλοία με τα οποία πλέον ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του μετακινούνταν στα ταξίδια τους στην Οδύσσεια. Και αυτό το τμήμα εκτίθεται τώρα στο Ναυτικό Μουσείο.
Παράλληλα, εγώ έχω γράψει ένα βιβλίο με 500 σελίδες, το οποίο περιλαμβάνει μία έρευνα η οποία έχει βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών.
Το βιβλίο έχει 2 μέρη. Το ένα μέρος αναφέρεται στην ναυπηγική του αρχαίου κόσμου, στο πώς κατασκεύαζαν τα πλοία τους, ποια ήταν τα εργαλεία τους, πώς διάλεγαν την ξυλεία τους, ποια ήταν τα μυστικά – ας πούμε – και των ξυλοκόπων και των καραβομαραγκών. Και το δεύτερο μέρος αναφέρεται στο γεγονός ότι τα πλοία στην Εποχή του Χαλκού ταξίδευαν σε όλη τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, δηλαδή στην Αίγυπτο, στην Φοινίκη και στην Κύπρο, με στόχο να προμηθευτούν τον χαλκό της Κύπρου. Και σ’ αυτά τα ταξίδια τους, όμως, αντάλλασσαν και ιδέες και αυτές οι ιδέες είναι που δημιούργησαν αυτούς τους πολιτισμούς στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο εκείνα τα χρόνια στην Εποχή του Χαλκού.
Στην ουσία, η Οδύσσεια περιγράφει τη σημασία που είχαν τα ναυτικά ταξίδια, τα θαλασσινά ταξίδια εκείνη την εποχή και τις δυσκολίες των θαλασσινών ταξιδιών μας. Δηλαδή η βάση του ελληνικού πολιτισμού αλλά και άλλων πολιτισμών της Μεσογείου είναι η θάλασσα. Αυτό είναι κάτι που μέχρι πρόσφατα το αγνοούσαμε, διότι η αστική αρχαιολογία δεν είχε αναπτυχθεί, διότι δεν υπήρχαν αυτές οι συσκευές που ανακάλυψε ο Κουστώ, ώστε να μπορούμε να κάνουμε τις καταδύσεις και να μελετάμε τα ναυάγια. Τα τελευταία χρόνια όμως προσπαθούμε να αναδείξουμε την σημασία της ναυτικής διάστασης για τους πολιτισμούς και για τον ελληνικό πολιτισμό. Στηρίχτηκε, δηλαδή, (ο ελληνικός πολιτισμός) πάρα πολύ πάνω στα πλοία και σε αυτό που έφεραν τα πλοία.
Τα μυκηναϊκά ανάκτορα ήταν οργανωμένα έτσι, συγκεντρωτικά – είχαν στην είσοδό τους τα αρχεία ώστε να μπορούνε να ελέγχουνε το εμπόριο. Στα μυκηναϊκά χρόνια είχαν εφαρμόσει μονοκαλλιέργεια της ελιάς και του αμπελιού, ώστε να μπορούν να εξάγουν το λάδι και το κρασί και να το ανταλλάσσουν με το χαλκό. Ο χαλκός ήταν τελείως απαραίτητος για την επιβίωσή τους. Να σκεφτείτε, η προηγούμενη εποχή είναι η εποχή του λίθου.
Ο χαλκός ήταν απαραίτητος και για την επιβίωσή τους, για τα όπλα τους δηλαδή, αλλά και για τα εργαλεία τους και την τεχνολογία τους.
Και αυτό που εμείς αποδείξαμε, το καινούργιο στοιχείο που φέραμε – πέρα από τη σημασία της ναυτικής διάστασης για τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στη Μεσόγειο – είναι ότι οι Μυκηναίοι, είχαν πολύ εξελιγμένη ναυτική τέχνη. Δηλαδή, κατασκεύαζαν τα πλοία τους χωρίς σκελετό και χωρίς να χρησιμοποιούν καρφιά. Με μία τεχνική με σφήνες, η οποία ήταν πάρα πολύ εξελιγμένη. Και την ίδια τεχνική έχουμε αργότερα και στις τριήρεις, σε αυτά τα μεγάλα πλοία με τους 135 κωπηλάτες σε 3 σειρές και με το έμβολο μπροστά, που εμβόλιζαν τα εχθρικά πλοία”.
Συνεχίζοντας η κα Καμαρινού μας είπε:
“Το βιβλίο και όλη η δουλειά μας δεν απευθύνεται στους ειδικούς, ναυτικούς και Αρχαιολόγους. Είναι κάτι το οποίο έχουμε γράψει και δουλεύουμε για το ευρύ κοινό. Το βιβλίο έχει γραφτεί σε τρία επίπεδα. Το ένα κομμάτι είναι βέβαια η έρευνα, έχει εμπλουτιστεί πάρα πολύ με φωτογραφίες από όλα τα μουσεία και του κόσμου και της Ελλάδος που έχουν εκθέματα από τον μυκηναϊκό πολιτισμό. Έχουμε κάνει τρισδιάστατες αναπαραστάσεις των Αρχαίων πλοίων – της εικοσώρου βασικά που μελετάμε από τα μυκηναϊκά πλοία. Και παράλληλα στο τέλος του κάθε κεφαλαίου, χρησιμοποιώντας τα αρχαιολογικά στοιχεία από το κεφάλαιο, έχω γράψει ένα διήγημα, με τίτλο «οι περιπέτειες μιας γυναίκας στη Μεσόγειο», γιατί ήθελα να δώσω ζωντανές τις εικόνες εκείνης της εποχής, τις εικόνες των ταξιδιών, πώς ήταν τα λιμάνια, πώς ήταν οι αγορές της Μεσογείου, τι δυσκολίες είχαν τα ταξίδια, πώς ήταν η ζωή εν πλω.
Είναι ένα βιβλίο δηλαδή που έχει μία ολιστική προσέγγιση και είναι γραμμένο έτσι ώστε να είναι ευανάγνωστο για το ευρύ κοινό.
Και ο δικός μας στόχος είναι εδώ στο Ξυλόκαστρο να δημιουργήσουμε ένα Βιωματικό Μουσείο. Γιατί και εμείς εδώ και η Κόρινθος ήταν μεγάλα εμπορικά κέντρα από τα μυκηναϊκά χρόνια. Ήδη οι τελευταίες ανασκαφές που έγιναν στο Λέχαιο, στο Αρχαίο λιμάνι, έδειξαν στοιχεία ότι υπήρχε ανεπτυγμένο εμπόριο από την μυκηναϊκή εποχή, με την Αδριατική για παράδειγμα».
Το ιστορικό της έρευνας και της κατασκευής του έργου – Ποιοι είναι οι συντελεστές
Η κατασκευή τμήματος μυκηναϊκής εικοσόρου στηρίχτηκε στην 20ετή έρευνα της «Διεπιστημονικής Ομάδας Ναυτικής Αρχαιολογίας Ξυλοκάστρου». Η έρευνα συνδύασε τις αρχαιολογικές μελέτες της Δήμητρας Καμαρινού με τις τεχνικές μελέτες και τα πειράματα με μοντέλα πλοίων της Εποχής του Χαλκού του Σπύρου Μπισιώτη. Τα κατασκευαστικά σχέδια επιμελήθηκε ο Χρήστος Γκοβότσος, μηχανικός Ε.Μ.Π., ενώ οι ναυπηγικές μελέτες πραγματοποιούνται από τον Παναγιώτη Λεοντή, ναυπηγό. Η ναυπήγηση υλοποιήθηκε από το ναυπηγείο Εμμανουήλ Ψαρρού και τους καραβομαραγκούς Γιάννη, Βύρωνα, Στάθη Χαλκιά και Γιώργο Μπακόπουλο. Η ιστιοφορία σχεδιάστηκε από τον Χρήστο Γκοβότσο με σύμβουλο τον Γλαύκο Καριόλου, ενώ το πανί κατασκευάστηκε από την Kafetzidakis Sails και συναρμολογήθηκε από τον Κώστα Γκουρβέλο. Η ανακατασκευή του πλοίου έγινε με χορηγία του κ. Νίκου Βαφειά και οι ξύλινες κατασκευές από τον Σωτήρη Βλαχοσωτήρο, μαραγκό, με τη στήριξη του Δήμου Ξυλοκάστρου.
Γ.Π.
