Επιστολή που λάβαμε
“Μήπως ήρθε η ώρα να ρωτήσουμε σοβαρά πόσο κακό έχουν κάνει όλα αυτά τα χρόνια οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που περιορίζονται σχεδόν αποκλειστικά στους καλοκαιρινούς μήνες;
Η απάντηση, όσο σκληρή κι αν ακούγεται, είναι: πολύ. Και όχι μόνο για το παρόν, αλλά και για το μέλλον μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Στην ελληνική περιφέρεια, σε μικρές πόλεις και κωμοπόλεις, σε νησιά και ορεινές περιοχές, το πολιτιστικό ημερολόγιο μοιάζει με τη ζωή ενός μεταναστευτικού πουλιού: έρχεται τον Ιούνιο και φεύγει τον Σεπτέμβριο. Οι χειμώνες μένουν γυμνοί, παγωμένοι όχι μόνο από καιρικές συνθήκες, αλλά και από έμπνευση, αισθητική και πνευματική τροφή. Ένας λαός, μια νεολαία, ένα κοινό ολόκληρο εκπαιδεύεται, μεθοδικά πλέον, να περιμένει την Τέχνη σαν εποχικό φρούτο. Όχι ως καθημερινή ανάγκη, αλλά ως διακοσμητικό ένθετο ανάμεσα στις βραδινές εξόδους του καλοκαιριού.
Ο Χειμώνας της Περιφέρειας
Η πολιτιστική ανυδρία του χειμώνα στην περιφέρεια δεν είναι απλώς πρόβλημα αισθητικής ή ψυχαγωγίας. Είναι βαθύτατα κοινωνικό, μορφωτικό και αναπτυξιακό πρόβλημα. Χειμώνας χωρίς πολιτισμό σημαίνει σχολεία χωρίς έμπνευση, νέους χωρίς κίνητρα, γειτονιές χωρίς ζωντανή συνομιλία με το σύγχρονο και το διαχρονικό.
Σημαίνει αργό, αλλά σταθερό, ξερίζωμα της δημιουργικότητας από την καθημερινή ζωή.
Σημαίνει νέοι που μεγαλώνουν χωρίς να βλέπουν θέατρο, μουσική, λογοτεχνία, κινηματογράφο, χορό.
Σημαίνει μεσαία ηλικία που μαθαίνει να θεωρεί την τέχνη πολυτέλεια.
Σημαίνει τρίτη ηλικία που ξεχνά τι θα πει συμμετοχή, μνήμη, πολιτιστική συνεύρεση.
Τέχνη των 90 Ημερών;
Πόλεις που ζωντανεύουν μόνο με με συναυλίες στην πλατεία τον Ιούλιο, Αύγουστο και μια έκθεση φωτογραφίας στα εγκαίνια του φεστιβάλ Ιουλίου, δεν χτίζουν πολιτισμό, σκηνοθετούν στιγμιαία γεγονότα.
Είναι η «τέχνη των 90 ημερών», μια τουριστική απόληξη που εξυπηρετεί περισσότερο την εικόνα του δήμου ή την προβολή κάποιων χορηγών, παρά την ουσία της καλλιτεχνικής παιδείας και της κοινωνικής συνοχής.
Το αποτέλεσμα; Μια ερημωμένη αισθητικά καθημερινότητα, η οποία επιβεβαιώνει, χρόνο με τον χρόνο, ότι η τέχνη δεν είναι για όλους, ούτε για πάντα, αλλά για λίγους και για λίγο.
Ποιο Πολιτιστικό Τοπίο Θέλουμε;
Το ερώτημα λοιπόν είναι σαφές:
Πώς διαμορφώνεται το πολιτιστικό τοπίο μιας περιοχής όταν η τέχνη απουσιάζει εννέα μήνες τον χρόνο;
Η απάντηση είναι πικρή:
Διαμορφώνεται με αδράνεια, με εσωστρέφεια, με φθίνουσα συλλογικότητα. Με ανθρώπους που μαθαίνουν να ζουν χωρίς τέχνη, να μη ζητούν την ομορφιά, τη σκέψη, το όραμα. Με παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς εικόνες, ήχους, λέξεις, ρυθμούς. Με εφήβους που δεν είχαν ποτέ την εμπειρία να ανέβουν σε μια σκηνή, να χορέψουν, να παίξουν μουσική, να εκφραστούν. Και με ενήλικες που δεν βλέπουν καν το πρόβλημα.
Τι Μπορεί να Γίνει;
Η λύση δεν είναι εύκολη, αλλά είναι επιτακτική.
Οι πολιτιστικοί φορείς (Δήμοι, Ιδρύματα, Σύλλογοι) πρέπει να αναπτύξουν ετήσια, διαρκή προγράμματα πολιτισμού.
Τα σχολεία να συνεργαστούν με τοπικούς καλλιτέχνες και οργανισμούς, ώστε η τέχνη να γίνει μέρος της εκπαίδευσης.
Να δημιουργηθούν χώροι (ωδεία, θεατρικές ομάδες, εργαστήρια τέχνης) που λειτουργούν όλο τον χρόνο, όχι μόνο καλοκαίρι.
Να θεσπιστούν θεσμοί τοπικής υποστήριξης σε νέους δημιουργούς, ώστε να μπορούν να μείνουν και να δουλέψουν στον τόπο τους.
Να δούμε τον πολιτισμό όχι σαν διασκέδαση, αλλά σαν εργαλείο κοινωνικής ανάπτυξης και προοπτικής.
Η τέχνη είναι ανάσα. Και κανείς δεν μπορεί να αναπνέει τρεις μήνες τον χρόνο.
Αν δεν επανεφεύρουμε τον πολιτισμό και ως χειμερινό δικαίωμα, θα καταλήξουμε οι πόλεις να σβήνουν σιγά-σιγά στο σκοτάδι μιας ερήμου χωρίς εικόνες, χωρίς ήχο, χωρίς νόημα.
Μ.Χρισταρά
Πρόεδρος Καλογεροπούλειου Ιδρύματος Τεχνών και Πολιτισμού της Κορίνθου”.
